ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΛΟΥ

Ἡ Τῆλος ἔχει συνολική ἐπιφάνεια 64,3 Κm2, εἶναι τό ἕβδομο σέ μέγεθος νησί τῶν Δωδεκανήσων καί ἔχει νά ἐπιδείξει μία ἀξιόλογη καί μακρά ἱστορική διαδρομή, ἀφοῦ ἴχνη κατοικήσεως σύμφωνα μέ τά ἀρχαιολογικά εὑρήματα, ἐντοπίζονται ἐκεῖ ἀπό τή Μεσολιθική ἐποχή. Ἀξιοπερίεργα καί πολύ ἐνδιαφέροντα εἶναι τά ὀστά νάνων ἐλεφάντων, πού ἀνακαλύφθηκαν στό σπήλαιο «Χαρκαδιό» καί προέρχονται ἀπό τήν ἴδια περίοδο. Πῆρε τό ὄνομά της ἀπό τό μυθικό πρόσωπο Τῆλο. Τό νησί ἀναφέρεται στόν Ὅμηρο καί κατοικήθηκε ἀρχικά ἀπό Κρῆτες καί Μυκηναίους. Γύρω στό 1000 π.Χ. ἦρθαν οἱ Δωριεῖς. Τό 700 π.Χ. ἐποίκησαν Ρόδιοι ἀπό τή Λίνδο.
Κατά τό δεύτερο ἑλληνικό ἀποικισμό, τόν 7ο π.Χ. αἰώνα, οἱ Τήλιοι μέ ἀρχηγό τόν Τηλίνη, ἀποίκισαν στήν πόλη Γέλα τῆς Σικελίας. Ἐκτός τῆς ποιήτριας Ἤριννας, γιά κάποιους ἰσάξιας τῆς Σαπφοῦς, ἐκεῖ γεννήθηκαν οἱ δυό περιώνυμοι τύραννοι ὁ Γέλων καί ὁ Ἰέρων.
Περίοδο ἀκμῆς τό νησί γνώρισε τήν κλασσική ἐποχή, ὅπου διέθετε δικό του νόμισμα καί ἀναδείχθηκε σέ ὑπολογίσιμη ἐμπορική δύναμη. Ἡ Τῆλος φημίζονταν γιά τά μύρα της καί διάφορες φαρμακευτικές ἀλοιφές. Ἀξιομνημόνευτη χρονολογία τῆς ἀρχαίας ἱστορίας της εἶναι τό 227 – 226 π.Χ., ὅταν δυνατός σεισμός γκρέμισε τά τείχη τοῦ οἰκισμοῦ.
Τό 42 π.Χ. ἡ Τῆλος, ἀκολουθώντας τήν κοινή μοίρα τῶν ὑπολοίπων νησιῶν τῆς Δωδεκανήσου, κατακτήθηκε ἀπό τούς Ρωμαίους. Ἐπί Διοκλητιανού (300 μ.Χ.) ἀποτέλεσε μέ ὅλα τά Δωδεκάνησα τήν «Provincia Insularum» μέ πρωτεύουσα τή Ρόδο.
Κατά τή βυζαντινή περίοδο, ὑπάγεται στήν «Ἐπαρχία τῶν νήσων» πού εἶχε ἐπίσης πρωτεύουσα τή Ρόδο. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὁ Αὐτοκράτωρ Μέγας Κωνσταντῖνος μέ προτροπή τῆς μητέρας του, μετέφερε Τηλίους ἐποίκους στήν Κύπρο καί συγκεκριμένα στήν περιοχή πού σήμερα ὀνομάζεται Τηλλυρία. Ἀπό τό 1309, πού κατέλαβαν τή Ρόδο καί τά ὑπόλοιπα Δωδεκάνησα οἱ Ἰωαννίτες Ἱππότες, ὡς τό 1522 , πού πέρασαν στήν κατοχή τοῦ Σουλεϊμάν τοῦ Μεγαλοπρεποῦς, ἡ Τῆλος ἀποτελοῦσε τμῆμα τοῦ διεθνικοῦ ἰπποτικοῦ κράτους, πού εἶχε ἕδρα τή Ρόδο. Τήν περίοδο τῆς Ἰπποτοκρατίας τό νησί διατήρησε τή διοικητική του αὐτονομία καταβάλλοντας κάποιο φόρο, μέ ἀντάλλαγμα ἀνάλογα προνόμια. Ἡ Ἱπποτική δύναμη τῆς Τήλου, ἐνίσχυσε τήν ἄμυνά της, χτίζοντας ἤ ἐπισκευάζοντας κάστρα, φοβούμενη τίς συχνές πειρατικές ἐπιδρομές. Ἡ ἀσφάλεια καί ἡ συνεπακόλουθη οἰκονομική ἄνθιση, δημιούργησαν μεγάλη καλλιτεχνική δραστηριότητα, ἰδίως στόν τομέα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἁγιογραφίας.
Τόν 16ο αἰώνα ἡ Τῆλος ἀναφέρεται ἀπό περιηγητές ως "Ἐπισκοπή" ἤ "Πισκοπία". Τό 1675 καταστράφηκε ἀπό τό Γάλλο πειρατή Κρεβελιέ καί μέχρι τό τέλος τοῦ 18ου αἰώνα δοκιμάστηκε ἀπό ἐπιδρομές Ἀλγερινῶν ἀλλά καί Εὐρωπαίων πειρατῶν.
Τήν Τουρκοκρατία διαδέχτηκε τό 1912 ἡ Ἰταλοκρατία, ἐνῶ τό 1943 τήν κατέλαβαν οἱ Γερμανοί. Τό 1947 ἡ Τῆλος μαζί μέ τά ὑπόλοιπα Δωδεκάνησα, ἑνώθηκε μέ τήν μητέρα Ἑλλάδα.
Ἐκκλησιαστικῶς ἡ Τῆλος ὑπάγεται σταθερά στό κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί ἀπό τόν 9ο μ.Χ. αἰώνα στήν Μητρόπολη Ρόδου. Μέ Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τήν 5η Φεβρουαρίου 1924, ἡ Μητρόπολις διχοτομεῖται, προκειμένου νά τακτοποιηθοῦν οἱ διωχθέντες Ἱεράρχες τῆς μαρτυρικῆς Μικρασίας. Ἔτσι μαζί μέ τήν Σύμη, Χάλκη καί Νίσυρο, ὑπήχθη στήν Μητρόπολη Κυκλάδων. Τό προηγούμενο καθεστώς ἐπανέρχεται, ὥσπου καί πάλι μέ Πατριαρχική καί Συνοδική Ἀπόφαση τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2004, ἱδρύεται ἡ Ἱερά Μητρόπολις Σύμης, Τήλου, Χάλκης καί Καστελλορίζου, ὅπου ἡ Τῆλος συμπεριελήφθη ὁριστικά.